De zandvlooi is een parasiet die alleen in tropische gebieden voorkomt. Ze komen voornamelijk op zanderige bodems, in veestallen maar ook in stoffige woningen/ hutten voor.
Zandvlooien zuigen bloed van mens en dier. Zandvlooienbeten veroorzaken vervelende jeukende bulten. Helaas kunnen deze parasieten ook een huidaandoening veroorzaken.
Over de zandvlo (tunga penetrans)
De zandvlo wordt ook wel jigger (joggers) genoemd. Deze kleine parasiet wordt slecht 0,5 mm (mannetje) tot 1 mm (vrouwtje) groot. Het vrouwtje kan zich in de mensen- of dieren ingraven, waarbij ze een grootte tot 1 cm krijgt. Volwassen zandvlooien zijn roodbruin van kleur. Hun uiterlijk is hetzelfde als die van anderen vlooien en hierdoor gemakkelijk te herkennen.
Zandvlooien leven in Zuid en Midden-Amerika en het Caribische gebied. Daarnaast komen ze ook in India, Pakistan en Afrika voor.
In Nederland of andere delen van Europa komt de zandvlooi niet voor; daar is het te koud voor.
Levenscyclus van de zandvlooi
Deze vlooien leven van het bloed van mensen en dieren. Bovendien is dit bloed nodig voor de voortplanting. Zwangere vrouwtjes graven zich in de huid van mens of dier in. Het zijn voornamelijk de benen (of voeten) die het vrouwtje weet te bereiken.
Het vrouwtje bijt zich in de huid vast en graaft zich gedeeltelijk in de huid. Hierbij blijft het achterwerk iets naar buiten steken, bedoeld om te ademen maar ook om ontlasting en eieren naar buiten te werken.
Eerst voet het vrouwtje zich met bloed en groeit hierbij uit tot een lengte van ongeveer 1 cm. deze groei wordt veroorzaakt door de eitjes in de buik van de zwangere vlo.
Zodra de eitjes voldragen zijn, werkt het vrouwtje deze via het gaatje in de huid naar buiten. De eitjes vallen willekeurig op de grond. Over een periode van twee tot drie weken stoot het vrouwtje honderden vlooieneitjes uit.
Na het voltooien van deze taak sterft het vrouwtje en verschrompelt.
Zandvlooienbeten
Reizigers naar tropische gebieden lopen altijd risico op zandvlooienbeten. Vooral met blote voeten in het zand (strand) lopen is risicovol. Zandvlooien springen direct op de voeten, waarbij zwangere vrouwtjes zich bij voorkeur tussen de tenen nestelen.
Gebeten door een zandvlooi?
Er ontstaan rode vlekken. Deze zijn plat of in de vorm van een bultje. Na enkele uren ontstaat er een hevige jeuk. Deze jeuk is na 1-2 dagen op zijn hoogtepunt.
Zandvlooienbeet behandelen
Probeer niet te krabben, hierdoor kan de huid gaan ontsteken.
Heb je toch gekrabd, behandel de plek dan met een ontsmettend middel. Neem na een zandvlooienbeet een koude douche. Dit helpt om zwelling en jeuk te verminderen. Bovendien spoel je hier eventueel achtergebleven vlooien mee weg. Bij ernstige jeuk helpen verschillende middelen zoals Prikweg gel, roller of spray.
Tungiasis: huidziekte veroorzaakt door zandvlooi
Wanneer het zwangere vrouwtje van de zandvlooi de huid binnendringt, ontstaat er de huidziekte tungiasis.
Hierbij is er sprake van een pijnlijke zwelling.
In het midden van de zwelling is een gaatje zichtbaar, waarin het wijfje zich bevindt. Na het afzetten van honderden eitjes sterft het vrouwtje. De huid werkt dit vanzelf naar buiten toe.
De huidziekten tungiasis kenmerkt zich door een jeukende en pijnlijke zwellingen. Het gaatje in het midden is niet altijd goed zichtbaar. Dit komt voornamelijk aan de voeten voor, maar ook in de liezen, ellebogen en aan de billen.
Het vervelende is dat de zwellingen soms ontstoken raken, waarbij bacteriën de veroorzaker zijn. Bij een ontsteking ontstaat er een abces waaruit pus komt. De ontsteking kan zich uitbreiden naar andere delen van het lichaam.
Soms ontstaat er tetanus, een ernstige en besmettelijke ziekte. Symptomen van tetanus zijn spierkrampen, stijfheid en ademhalingsproblemen. Er kunnen uiteindelijk hartproblemen ontstaan. Tetanus is zonder juiste behandeling vaak dodelijk.
Verwijderen van zandvlooien
Hebben één of meer zandvlooien zich ingegraven in de huid, dan is het belangrijk om deze te verwijderen. De lokale arts zal dit met een steriele naald doen. Vaak is het beter om onder lokale verdoving de opening iets groter te maken, de zandvlooi te verwijderen en de wond goed te desinfecteren.
Ga met aanhoudende of ernstige klachten altijd langs de huisarts.
Zandvlooien bestrijden
Het is haast onmogelijk om zandvlooien te bestrijden. Wie naar tropische gebieden reist kan beter rekening houden met deze parasieten. Dit zou betekenen niet met blote voeten op het strand of zandbodems lopen. Waar veel zandvlooien voorkomen kunnen insectenverdrijvers helpen om zandvlooien te weren.
Afbeeldingen: huidziekten.nl